Човек треба да е многу внимателен кога измислува сказни. Децата ги знаат сите. А би сакале да слушнат уште. Други. Нови. Но, тие мора да бидат како старите, познатите. И не смеат да бидат исти. Умеат да кажат: „Ја знам таа!“ кога ќе препознаат дека се повторувате. Има презир во нивните очи.
А многу е тешко да се измислат нови сказни. Блажени се оние времиња, си помислувате, кога децата не знаеле ниту една, па од практичност, сте можеле по десетина пати да им ги прераскажувате веќе измислените сказни. Да им ги читате – со мали интервенции, старите сказни од книгите.
Но, дошло време кога тие го фатиле системот. Ја знаат шемата. Умеат да ве потпрашаат: „А како се препознале?“ доколку изморени сте го заборавиле тој така важен елемент на сказната… Многу често се вадите дека ви е здодевно да измислувате. А всушност, ве фатил очај поради немоќта – има илјадници комбинации со кои би можеле да се направат нови сказни, а тие непознати, слични, а поинакви, ете – едноставно не сакаат да ви дојдат наум! И измислувате причини за да им се налутите на децата. Ги праќате во детската соба. Им измислувате бесмислени задолженија – само да се тргнат со своите големи, зачудени и проникливи очи.
Со своите прашања. Почнувате да ги одбегнувате. Измислувате специјален ден за сказни. Единствен во неделата. А сепак ви секнува инспирацијата. А кога веќе се заканува опасноста да се поместите од умот, поради класичниот судир на желбите и можностите, бидејќи вие сакате да измислувате сказни со кои ќе предизвикате признателен сјај во детските очи, тогаш ви светнува прекрасна идеја: треба да се сменат местата. Тие што до вчера слушале, сега ќе бидат раскажувачи!
Може! Може! Може! плескаат со рачињата, а веќе во следниот миг засрамено се подбуцнуваат кој ќе почне прв. По куси натегања, почнува најсмелиот, а другите уште во првата реченица го исправаат, го надополнуваат… Да. Мора да се договорите. Еден раскажува. Другите, само понекогаш, може да поставуваат прашања: Како, како? Каде? Кој? и се разбира – најчесто: Зошто? Друго не! Договорено? Договорено!
И тогаш сè тече добро.
Се смеете. О, многу ви е смешно. Легнувате врз подот… А потоа сериозно се замислувате над својата раскажувачка способност, својата сугестивност, раскажувачкиот авторитет всушност… Бидејќи тие велат дека Итар Пејо ја излажал Црвенкапа, Силјан Штркот ја нагостил лисицата со јадење в шише откако таа му се правела женска ипол! Пепелашка се омажила за Ќелешот (затоа што девојчињата секогаш повеќе го ценат умот од богатството), а Насредин-оџа и Али-Баба биле братучеди… Да. И сите принцези се сестри. Едната преку триста јамболлииииии ја скокоткал федерот, па му рекла на принцот дека ќе го откачи ако не ја викне Супер Мравката да суреди со постелата… Малечката Сирена ја испила волшебната вода и станала најголемата дрдорливка на светот, па принцот еден ден ѝ ја треснал вратата велејќи: „Отидов повторно да се удавам!“… Пајо Паторот и Мини се земале и живееле среќно и радосно со своите седум дечиња – глувопајчиња…
О! Се фаќате за глава. Вашите сказни се, всушност, уништени! И некоја лутина го обојува прашањето со кое „најдобриот“ измислувач, некогашниот ваш внимателен слушател, го прашувате што ќе биде кога ќе порасне. Тој, со чудна супериорност посоодветна за многу постара возраст, сигурно, со лесно извиткување на усните, ви вели: „Пеперутка“. Вџашено прашувате „Зошто?“ заборавајќи дека го кажувате најчестото детско прашање, кое сте успеале да го замразите поради наивноста со која нежно, а решително ги уривало сите ваши блескаво замислени конструкции за сказните што „можеле да бидат сосема добри“ без него…
Одговорот на малиот раскажувач е просветлување. Сега знаете што можело да го олесни вашето кажување сказни кога децата неброено пати го поставувале тоа прашање. Идеалниот, сеопфатниот и единствено точниот одговор е кусиот збор што малиот раскажувач, со инаетлива интонација, го вели: ТАКА.
Јадранка Владова (1956-2004) беше македонска универзитетска професорка, писателка, критичарка, антологичарка, преведувачка и учебникар. Авторка е на следните книги: Скарбо во мојот двор, (1986); Воден знак, (1990); Измислување на светот, (1991); Мојот пријател А. (1992); Девојчето со две имиња (1993 и 2001); Волшебноста на зборот (1994); Гледалото зад огледалото (1999); Деца како мене (во коавторство со фотографот Владимир Тодоров), и други. Расказот што го објавуваме овде е преземен од нејзината книга Воден знак.