По фасцинација од
„Фрески и гротески“ на Андоновски
и инспирација од постмодернистичкото
ресоздавање
Пред некој ден слушнав дека некој си Стале Попов, од Мелница, решил да пишува долга приказна што ќе зборува за животот на Мариовчани со сите негови убавини и грдосии. Тоа многу и не ме засегна, сè додека не разбрав оти во приказната ќе се кажувало за некоја Доста Рожденката мажена во Витолишта. Ми се крена косата! Си реков, од каде човекот ме знае мене, та дури и ќе пишува за мене кога ниту сме разговарале, а ниту сме се среле. Та решив да му се нацртам со неколку шкрботинки, онаква каква што јас се знам, иако тој не го побарал тоа од мене, за да му олеснам де. Ех, таа моја животна прикаска слепена од ситни ситни хартиички што ветрот некогаш ги дуваше.
Животецот не ми е лесен. Уште како тукушто созреано цвеќуле го напуштив татковото огниште и тргнав по белиот свет, за да видам што сè прави раката за да добере до устата едно бајато залче леб. Љубовта ме заслепе и ми ги изгоре и очите и душата, та освен мажот ми мој ништо не можев да видам. Работев од првите петли до задните бувови и не се жалев. Видов како вирее солунскиот народец, а и солунската госпоѓа. И низ секое уличе, куќичка, угорна удолница и надолна угорница сеќавав како здива Солун. И јас збревтав со него. Ама не станав солунчанка. Моето, мариовското си остана во мене и јас си го негував и милував секаде и пред секого. Таква бев, не можев да не го кажам она што сакав сите да го слушнат. Убавината и радоста не ѝ дозволија на сиромаштијата да ми го ниша домот. Старите рекле „Сè има крај“ па и мојата радост имаше. Оној што ми беше потпора, дрвото околу кое се виев како бршлен, се сруши како кула изградена од ситен пустински песок и со првиот ветер го снема. Ја снема и светлинката во мене. Судбо, си реков, та на Господа со камења не фрлав за вака да завршам. А завршив ли навистина? Не, никако. Бршленот во мене, откако се исуши претходното дрво, пушти танки жилки, та стаса до друго дрво и него го обгрли. Мојот бршлен вирееше и почна уште погусто да разлистува, а и во дрвото надојдоа река земјени сокови што ни даваа живот и нè раззеленуваа и двајцата.
Среќата пак седна на мојот оџак. Виде дека не ѝ е убаво да седи на работ од куќата, се протна во моето, во нашето огниште и остана тука да мирува. А огнот од огништето се беше вивнал и пушташе златни пламени и искри, што мене ми се претвараа во безброј ѕвезди коишто ја осветлуваа куќата за подобро да можам да ја видам својата искра, од којашто имаше да пламне силен оган во мојата згасната душа. Ми се врати убавината, се вратив на своето. Сфатив дека бршленот мој порано многу на долго се беше распослал, па затоа се скина, за да се обнови таму каде што требаше, во корените. Од толку убавини дури ми се стори дека ангел од небото слезе и ми падна на градите, та се милував со него преку своето првородено чедо. Тоа беше мојата Неда, надежта во моите очи, новиот ластар на прастарата женска лоза. За неа, реков, за неа ќе се борам со оние арслан-мажи што подалеку од сопствениот стомак не гледаат. Та не сфаќаат ли дека заканувајќи ѝ се на жената си се закануваат самите на себе, дека без нас како семки јалово жито еден по еден ќе се истребат, а не ќе можат да се препородат? Та затоа, за да не се секне родот божји решив да кажам Доста на времето кога жените се купуваа безбели се стока, кога жените беа тепани како магаре што застанало на среде мост и не сака да покрене, кога на сопствените чеда со фустанчиња не им се дозволуваше да се образуваат само затоа што се понежни, а не послаби. Се борев и со жените што дозволуваа некој да им стави узда, жените што како полжави се беа свиткале за да не си ја загубат куќичката. Зар нема и голи полжави? Има, има, и тие побрзо се движат оти куќичката не им тежи на плеќи, ами си ја чуваат внатре, во себе. Тие суштества што се нарекуваа жени беа ја загубиле ликата на жена, сè уште не можеа да излезат од своите гасенички кожури и да станат она што навистина се – полетни, пролетни пеперутки.
За да не се пршува тој Стале Попов како се борев во тие години од животот и да не ме црта со своето моливче онака како што мисли дека треба, јас ќе му кажам. Та, безбели не бев толку лекоумна да одам од куќа на куќа и да тријам брашно врз нечија глава или, пак, да застанам на сред село и да викам како протуѓер што чини, а што не чини. Си почнав јас од себе. Се обидов да го искористам тоа што го научив во Солун и да го негувам родителското. И успеав. Селаните ги бендисаа новитетите што ги правев – петелот зготвен со компири, шарените предена што ги правев – па дури почнаа да зборуваат за мојата работа и доаѓаа да се учат од мене. Станаа почисти, поумни и престанаа да се интересираат дали е скопана туѓата бавча, туку си ја копаа својата. Живна селото и почна да скока напред. Ех, колку ми е мило кога ќе се сетам дека во училиштето почнаа и претстави да прават. Ах, милини. Јас за тоа мечтаев. Та тоа беше мојот сон. Знам дека таа жива вода ја влеав и во Нешка, та и таа како мене ќе се труди да ја прелева во нови и нови непресушни извори.
Така му велам јас на тој Стале Попов. Животот не ми даде свила и коприна за да си сошијам нова кошула. Таа што ми ја купија родителите кога ме породија ја носев нова кратки години, а четириесет крпена. Ја закрпив, и по рабовите нежно, со љубов ја извезав со црвен конец, та ми стана уште помила одошто кога беше нова. Та му предлагам јас нему приказната што ќе ја пишува, ако милува, да ја нарече „Крпен живот“оти во ушите како ѕвончиња ми тропкаат Илковите зборови „Крпен живот, Дочко, ама ете и со крпен си поминавме, поарно од со нов“.
