Почнав да пушам.
Никогаш не сум пушел иако отсекогаш ми се допаѓала изведбата на тој чин, ми се чинеше дека вадењето на цигарите и вовлекувањето на чадот некако го дополнуваат човековиот карактер, му даваат некаква особеност, па и мирисот на тутун помешан со мирисот на лосион за бричење ми се чинеше примамлив. Да застанеш во чекорот и одеднаш со раката да посегнеш во внатрешниот џеб и да извадиш кутија цигари, лесно, без брзање, да посегнеш по нив, потоа другата рака да ја вовлечеш во џебот на панталоните и да извадиш запалка, убава, од алпака, со гравура, еден потег со палецот и пламенот ќе засвети на благовкосеното лице, кое веднаш потоа ќе исчезне во облак бел чад, но само на момент, додека тој непостојан чад не се раскине.
Многупати се обидував да се навикнам, но вкусот на тутун ми предизвикуваше мачнина во желудникот и блага вртоглавица. Во младоста сакав да пуштам брада и да пушам, но ништо од тоа не ми тргна од рака. Понекогаш ми се чинеше дека тие места, леснодостапни за другите мажи, за мене остануваа празни и некако болеше ако се обидев да ги пополнам. Ако запалев цигара, ми се чинеше дека сите зјапаат во мене и чекаат каде ќе погрешам при пушењето.
Заглавена помеѓу средниот прст и показалецот, цигарата изгледаше извештачено, како претстава на која не сум ѝ дораснат. Исто е и со брадата, ако ја пуштев да порасне, влакна ми растеа само на образите, никогаш на самата брада, и се плашев дека со таа слаба брада ќе предизвикам потсмев.
Сега, ете, пушам голобрад. Нагрнат со домашна наметка на пожарникарските скали во болницата, стојам со другите болни и вовлекувам чад во своите бели дробови за кои на хартиите пишува: белодробна хипертензија. Никој од болните не обрнува внимание на начинот на кој пушам, пред моите очи се крева дебелиот издишан чад, се меша со туѓиот издишан чад, се претвора во бестежинска грутка, строго забранета, укината со терапијата, срамна за нашата состојба, толку посакувана во моментот на отпор кон нашите болести.
Си нудиме едни на други цигари и запалки, се каниме едни со други на пушење со кратко и прашално „одиме“, кратка издишка од терапијата, прегледите и лежењето во кревет, се прикрадуваме со едната рака во џебот во кој ја криеме таа мала ролна тутун што на неколку моменти ќе нè здружи во нешто заедничко, и тоа забрането дејство на кое нè потсетуваат големите натписи на секој излез ни дава блискост каква што долго не сме почувствувале.
Браварот Јошко има груби и големи прсти, како два речни камена, цигарата помеѓу нив изгледа кршливо, како да ќе препукне од тежината на тие прсти. Помеѓу два вовлечени дима, кратко се закашлува, се исекнува, а потоа плука во далечината. Пушам цел живот, што е тука е, глупо е сега да престанам, вели.
Еби го човекот без принципи, не е вреден ни за живот, а ни за смрт, подобро никогаш да не се ни родел, вели Младен, кој цигарата ја држи помеѓу палецот и показалецот, вовлекува дим неодлучно и со страв, понекогаш кратко го задржува во уста и веднаш го испушта, крие од нас дека не го вовлекува во белите дробови.
Луѓето умираат во бранови, на почетокот на годишните времиња, во пролет е најлошо, тогаш умираат најмногу луѓе… всушност е страшно да се умре во пролет, тоа е најлошото годишно време за умирање, од март до јуни, кога сè околу нас се раѓа, пролетниот смртен бран е најлош, вели Бранислав.
Тој ретко зборува, пуши загледан во врвовите на своите влечки или во врвовите на прстите, кои му се жолти и збрчкани, но секогаш е со нас, тивок и непристапен, срка страсно од чадот, а догорчето го гаси така што клекнува и го гаси на подот, а потоа го мотка во хартиено марамче и го тутка во џебот. Пред да зачекори во ходникот, разгледува околу себе за да провери да не оставил траги некаде.
Медо е дебел човек, се движи со видлив напор, а кога излегува на малото плато на пожарникарските скали, му помагаме да го извлече своето салесто тело. Џебовите му се полни цигари и ментол бонбони. Наутро ги пуши оние со најголем процент на никотин, напладне пуши тенки женски цигари, а пред спиење од оние со ментол: Можам и да ги јадам, проклети да се, вели.
Наликуваме на група мангупи додека се криеме под прозорецот, ако низ него здогледаме како оттука поминува лекар, некој од нас испушта и детски кикот. Во очите ни тлее искра живот, видлива само во тоа заедничко дејство, која ќе исчезне штом влечките ќе ни застружат по пластифицираниот под на пат кон креветите, тие привремени легла на живите тела на кои им нема спас. Зад болничката ограда, на автобуската станица, возрасните мажи мирно пушат од досада и чекајќи го автобусот, не криејќи се од никого. Зад болничката ограда облаците чад се растоварени и слободни од крвави плунки, затнати вени, жолти белки и отоци на зглобовите.
Тој чад што се распламтува кон дното на болничката зграда е величествено заедништво склопено без зборови. Составено од издишувања.
Објавена со поддршка од Министерството за култура на Република Хрватска
