ОДИСЕЈА ЗАД СЦЕНАТА
I. КИРКА
100 години и 100 дена те чекав да се вратиш
– сето ова се случи во истиот месец –
со застоен кошмар како приклештен во умот
и случајно пронајдена, потемнета монета,
што ја чував в дланка како спомен од тебе.
Конечно, денес те сонував
во таа далечна земја;
како со собрани раце си ја гушкаш жена ти.
Никогаш не ѝ го дознав името,
но чувствувам дека се вика Оливија.
Чудно име за некој што се родил
некаде каде што не растат маслини.
Во ноќите ја слушам Оливија додека пее
волшебна мелодија,
нешто како приспивна или љубовна песна.
Нејзиниот глас се простира како мрежа меѓу двата океански брега
лулајќи по едно дете на секоја страна
а јас не знам која им е мајката.
Немам право да не се откажам од тебе.
Јас сум изгубена енергија.
Водите и сништата
заедно со децата и измислените симболи
ми го велат истото како и разумот.
Но не знам
како да избегам од ова чекање
ниту можам да му забранам на мојот ум
да фрла тантела од алги и нерви пред тебе
што ги преплетува во себе штом падне мрак.
Наутро, океанот секојпат е истоштен.
II. КАЛИПСО
Понекогаш сакам да избегам и јас, како тебе;
да се изгубам,
да ја одгатнам замката на маѓепсништвото во кое западнав;
да бидам нетрпелива,
да напуштам,
да нарушам планови.
Се видов себеси како скитам во мал,
кревок чун,
како бедна надеж,
а бреговите беа далечни,
секогаш во темнина.
Но не надевај се дека би дошла право кај тебе.
Сакам да знам
што чувствува човек што не успева да ги исчита
зборовите на светилникот, поставен на брегот како дрво на знаењето.
Сакам да го видам
светлиот лик со неговите празни ветувања
од доброосмислените пакувања што им се нудат
на повремените посетители.
Колку истоштувачки е да се биде светилник.
Би сакала никогаш да немав никаква моќ
над тебе,
а твојот слаб повик,
што како да доаѓаше од ѕвездите,
ех, да беше навистина твој,
а не глас во мојата глава.
Кога ќе се присетам, твоите очи секогаш се сини;
студени, како пареа над замрзнато езеро.
Треба да ти се прикажам како некаков пајак
што ревносно го ткае секое ситно делче
и потоа причекува
некој да му додели
улога и уште една нишка.
Но единствено јас бев
заглавената во таа мрежа.
Она што сега го очекувам
е да се подготвам и да не се плашам толку
за да појдам
без мапа, и без оклоп,
во кој било ден,
со некој чун.
III. ЛИМБА
Во март, Олимпија дојде како невеста в село,
завиена под велот, небаре подарок.
Во август, тој замина на печалба.
Потоа настапи есента.
Лимба гледајќи ги паднатите лисја,
си го допираше својот пораснат стомак.
Момчето се роди во декември, под една маслина;
го нарекоа Спиро, зашто беше денот на св. Спиридон.
Потоа месеците веќе не ги ни забележуваше,
сите станаа исти.
Заврши времето кога растеше,
почна времето кога стануваше седокоса.
Работеше ниви, сееше, мелеше, готвеше,
го израсна детето, ги издржуваше старите,
си купи мазга, ја потковуваше кога требаше,
ги затвори сите дупки на покривот, а светот ниеднаш не ѝ се насмевна.
Ја запознав како старица
со збрчкано лице како испукан камен.
Груби дланки, оревчиња и смокви во скутникот,
фурката и вретеното на миндерот, белиот снег пред порти.
Околу неа, на прагот, седеа други старици
како јато врани на грана.
Лимба почина зимата кога дуњите зрееја и
времето залади; сите се собраа и ја оплакуваа.
Околу миндерот каде што седеше, стариците повторно седнуваа,
секој ден, сѐ додека и тие самите, како враните, не одлетаа.
ВО МОЈАТА ЗЕМЈА
Повеќето од нас сме привремено овде;
живееме со идејата за делумност.
Имаме куп нешта в раце
и, кога ќе ги завршиме, ќе си заминеме,
но не си заминуваме лесно.
Но, точно, точно, не ни остануваме.
Остануваме
како сенки на ѕидот.
Животот си тече, како што си тече:
старееме додека јадеме,
додека спиеме
додека мислиме како да изнајдеме решение.
Оправдувањата, полека нè засилуваат,
како отсјајот на седите влакна под бојадисаните,
со чувството на немоќ
што доаѓа 30 години предвреме
и, „ах“ – како да ги виткаме,
ги чуваме в скут кога го пиеме кафето.
Не, не, не ни паѓаше напамет да заминеме.
Проблемот е во тоа што стравуваме да останеме.
ОКО
Ова е крајот на светот.
Ова е бескрајот што следува по крајот.
Океаните лебдат неподвижни,
последниот здив чмае во мртвите гради.
Земјата со клунот не подава храна.
Воздухот е нем
нема ехо
нема звук
и ако ненадејно
некој тежок камен се срони
од сувите карпи
и падне одекнувајќи во долината
нема на кој ѕид да падне
ниту улица, ниту градина.
Ништо не се менува,
нема годишни времиња.
И освен ноќта
и облаците
што го менуваат ликот на нештата
кога со сенката ја затемнуваат земјата,
горе,
високо горе
има едно око –
бистро и чудовишно големо –
се надвиснува со своето присуство над предметот на своето набљудување
како антрополозите над
сега веќе заборавените племиња.
Само едно око
што гледа сѐ,
а не вели
ништо.
Препев од албански: Моника Митрева
