Во време кога прашањата за национален и културен идентитет сè почесто стануваат дел од јавната дебата, токму јазикот останува еден од најсилните симболи на припадност – не само кон нацијата туку и кон заедницата и кон самите себе. Но тој идентитет не се чува со страв и затворање, туку со самодоверба и отвореност. Да го чуваме јазикот значи да му дозволиме да живее – со нови зборови, со дијалекти, со туѓи влијанија, но и со сопствен глас.
Зашто понекогаш дури и кога зборуваме ист јазик – тешко се разбираме.
„Со луѓето е најтешко,
особено со оние со кои
зборувате ист мајчин јазик –
никако да се разберете.“
– Јовица Ивановски
Јазикот е жив организам. Тој постојано се менува и се приспособува на новите општествени, културни и технолошки услови. Пуризмот – јазично движење што се залага за „чистење“ на јазикот од странски зборови и влијанија – често произлегува од желбата за зачувување на националниот идентитет. Но прашањето е: дали е исправно, а уште поважно – дали е корисно да бидеме пуристи, особено денес?
Можеби да, но не по секоја цена. Јазикот треба да има простор да се развива природно, да прифаќа нови зборови и изрази кои навлегуваат преку медиумите, технологијата и глобалната комуникација. Ако се обидеме насила да го „исчистиме“ од секој странски елемент, ризикуваме да го направиме вештачки и тешко употреблив. Наместо да биде алатка за разбирање, ќе стане бариера.
Тоа не значи дека треба да се откажеме од грижата за македонскиот јазик – напротив. Нашата одговорност е да го негуваме и развиваме, но на начин што му дозволува да остане жив, природен и близок до луѓето. Особено е важно да се поттикнува зборообразувањето – создавањето нови зборови врз основа на сопствените јазични правила и корени. Ваквото креативно проширување на речникот го прави јазикот и функционален и автентичен.
Покрај тоа, дијалектите не се непријатели на стандардот – тие се негови извори. Тие се жива врска со нашата историја и културна разноликост. Дијалектите ја зачувуваат јазичната разновидност и можат да бидат извор на свежи зборови и изрази што ќе го збогатат и осовременат стандардниот јазик. Наместо да се игнорираат, вреди да се истражуваат, документираат и да се вклучуваат.
Модерниот свет нè поврзува со различни јазици и култури. Ако сакаме македонскиот јазик да остане жив и употреблив, мора да му дадеме слобода да се развива и приспособува. Јазикот не е музејски експонат – тој е средство за комуникација, раст и поврзување. А за да комуницираме, потребна е флексибилност, разбирање и прифаќање на новото.
Па останува прашањето: „Дали богатството на јазикот се мери само по чистотата?“
