Белоруската добитничка на Нобелова награда Светлана Алексиевич превртела со очи кога креаторите на Чернобил ја контактирале за дозвола за употреба на материјал од нејзината книга „Чернобилска молитва“ за проектот мини серија.
„Ѝ реков на мојата агентка, ‘Галија, тие ќе направат уште еден филм…’ Бев далеку од убедена. Единствено што ме убеди, можеби, беше цената“, објаснува Алексиевич во едно неодамнешно интервју за RFE/RL Belarusian Service.
Како и да е, мини сериите од пет дела за трагичната несреќа во украинската нуклеарна централа се здоби со огромен успех низ целиот свет, со ревидирани критики од критичари и гледачи, а Алексиевич секако не е исклучок.
„Навистина ме импресионираше. Тоа е многу силна серија. Има нешто во естетиката што успева ја допре модерната свест. Постои доза на страв. Има умување. Има убавина. Тоа е нешто што отсекогаш ме загрижуваше за злото, кога не е на отворено, кога толку многу збунува.“
И, таа вели дека нејзините сограѓани од Белорусија, тешко погодени од нуклеарната катастрофа при експлозија на реакторот бр.4 на 26 април 1986 година, овој проект им ги отвори очите за вистинската скала на трагедијата.
„Сега сме сведоци на еден нов феномен дека Белорусите, кои многу страдале и мислеле дека знаат многу за трагедијата, целосно ја сменија својата перцепција за Чернобил и ја толкуваат оваа трагедија на еден сосема нов начин. Авторите го постигнаа ова, иако тие се од сосема друг свет – не од Белорусија, не се од нашиот регион “, објаснува таа.
Алексиевич вели дека серијата особено ги погодила младите Белоруси.
„Не е случајно што многу млади ја гледаа оваа серија. Тие велат дека го гледаат заедно во клубови и потоа дискутираат. Тие се различни. За нив, прашањата во врска со животната средина, особено на Запад, е преку таа леќа дека тие го разбираат животот “.
Алексиевич, исто така, го пофали изборот на Јохан Ренк за режисер.
„Режисерот е Швеѓанец по националност. И во шведската свест постои длабока свесност за околината“, рече таа.
Во меѓувреме, книгата на Алексиевич, пак, доби високи пофалби од Крег Мазин, сценарист и продуцент на серијата Чернобил, кој на 13 јуни на социјалните мрежи напиша: „Нацртав историски факти и научни информации од многу извори, но „Чернобилска молитва“ на г-ѓа Алексиевич беше книгата на која секогаш се враќав за да најдам убавина и тага.“
Од советскиот мебел и отпадоци од ѓубре до облеката во период, Чернобил се пофали дека остана неверојатно точен до детали, дури и користејќи вистински дијалог, голем дел од нив е снимен во усната историја на катастрофата на Алексиевич, „Гласови од Чернобил“.
„Има многу од мојот текст во реакциите на луѓето. На пример, кога луѓето стојат на мостот и се восхитуваат на огнот. Ова се првите впечатоци по несреќата. И на светот, исто така. Режисерот дури призна дека сето ова е преземено од книгата. Јас имам договор со нив и права на сопственост на авторот “, објаснува Алексиевич.
Некои посочуваат дека ликот на Улана, белоруската нуклеарна физичарка, решена да ја открие вистината зад катастрофата, е заснован на Алексиевич, иако креаторите на Чернобил велат дека ликот е инспириран од мешавина на научници вклучени во катастрофата. Алексиевич не е убедена дека ликот се заснова ниту врз нејзиниот лик.
Алексиевич вели дека имањето женски протагонист како Улана едноставно имал смисла, ставајќи ја спроти Валери Легасов, кој бил главниот инструмент во расчистувањето по катастрофата.
„Во серијата, имаше потреба од водечка фигура, жена – можеби затоа што тие ја зедоа од моето гледиште за животот, чувството за женственост, светот на жената. За мене ова е многу важно. Во сите мои книги има многу жени херои, не само во делото „Војната нема женско лице“. За односот со живите. Жената е исклучително способна да ја открие поврзаноста на нештата. Затоа, веројатно било неопходно да има жена, не само Легасов. Ако беа двајца мажи, немаше да има приказна. Тие воведоа и жена и маж за да се добијат две перспективи. Тоа е многу интересно.“
Кога беше прашана за некои од неточностите во серијата што ги искористија критичарите, Алексиевич игнорираше.
„Прво, ова е играна серија, а авторот има право на свое толкување и разбирање на нештата. Но, тие велат: ‘Овој министер беше дебел, стар а сега е млад.’ Или спротивно. Или прозорците не беа такви. Ако сакате да размислите така, тогаш ако го погледнеме познатиот филм Battleship Potemkin од Ајнштајн, каде количката за бебе лета по скалите, тогаш некој морнар по име Zhalyaznyak ќе речеше дека тој тип на револуција никогаш не се случила. Не дај Боже ако вистината за Чернобил или гулаг системот беше во раце на такви луѓе.“
Алексиевич истакнува дека дури и руските медиуми биле полни со пофалби за серијалот, барем во почетокот.
„На почетокот руските медиуми беа многу позитивни во однос на серијата, а потоа веројатно нешто се случи во Кремлин и тие одеднаш станаа многу патриотски. Потоа, имаше вести дека тие ќе снимаат своја серија за Чернобил, за тоа како „нашите“ агенти прогонуваат некој американски шпион во електроцентралата. Боже мој, кога го прочитав сето ова мислев дека поминаа 30 години и дека навистина ништо не се сменило во свеста?“
И покрај овие првични сомнежи, Алексиевич е убедена дека HBO создаде класик со силна порака за која чувствува дека треба да биде слушната.
„Што е најважно, би сакала луѓето да ја гледаат и да размислуваат за видот на свет во кој влеговме со вакви опасности. И има сè повеќе. Вештачка интелигенција, роботи. Тоа е сосема нов свет.”
Извор:
rferl.org
